476
na marhay.
Pinakabit sya ni Lucia sa saiyang takyag asin nawa- rá sinda sa paghiling kan mga aki.
Mabagsik su lakaw ni Basilio minsan ngani may bog- kos su saiyang tabay.
Nagdodoros nin habágat asin su mga taga San Diego nangingiribigkibig sa lipot.
Iyo su Bangging Magayagaya, alágad mamondó su banwaan. Dai lamang nin nabitay sa mga bin- taná minsan sarong farol na papel, dai nin anó man na ribok sa mga harong nagbaretá nin kagayagayahan siring kan mga énot na taón.
Sa entresuelo kan harong ni Capitan Basilio, nago- olayolay sa rejas ini asin si Don Filipo (ginibo sindang magkatóod kan karaotan nin pálad kaining huri), alin- tanang sa saró pa, nagtataranaw sa lansangan si Si- nang, su pinsan nyang si Victoria asin an magayón na si Yday.
Su talá-sinag, otong sa kaagahon, nagpoon na nin pagliwánag sa harayo asin nagpapakintab nin mga pa- nganoron, mga kahoy asin mga harong, nagpapaluwas nin haralabá asin makagigilantas na mga anino.
“!Bakong kadikit na kapaladan an saimo, na mapa- daihan ka nin salá sa mga panahón na ini!” an sabi ni Capitán Basilio ki Don Filipo; “sinoroló su saimong mga libro, ohó, su iba lálong nagkasarayangan.”
Sarong babaye rominani sa rejas asin hominiling sa laog. Makintab su saiyang mga mata, imyos su saiyang lawog, logay asin gorobot su saiyang búhok; titaohan sya nin napapalaen na pamandok.
“Sisa!” an may pagtakang sabi ni Don Filipo, asin bominirik ki Capitán Basilio, alintanang naghaharayá su rongaw.
“Bakong nasa harong nin sarong parabólong?” an sa- iyang hapot; “marhay na?”
Hominoyom nin mapait si Capitán Basilio.
“Natákot su parabólong na isombong sya na bilang katoód ni Don Crisóstomo asin pinahalé sya, sa saiyang harong. Negunyan naglalakaw na naman na lagálag rongaw na marhay siring sa dati nagaawit, dai nanga- ngano asin nageerok sa kadlagan...”
“Ano pang mga bagay an mga nangyari sa banwaan magpoón kan satong bayaan? Aram ko na igwa kita nin bagong cura asin bagong alférez...”’
