bakong darakúlang gayo, mga dánay asin mga inoyonan. Anong bungá an minagikan sa kaayonan na ini sa satong mga banwaan? Minapaontok kan mga comunicación, huli ta an gabós natatakot na pagkologon huli sa mga dahelán na daing halaga; lálong iyong pinangangataman an mga kormalidades bakong an halaga kan mga bagay, énot na tandá nin kakablasan; huli ta nalingawan nin saró katawo su saiyang cédula kaipuhan iyan na gapuson asin kologón, anó kun halangkaw na tawo iyán asin ibinabari nin mata; énot na katongdan nin mga pamayo iyo an pagpataong gálang sa katongdan nin boot o sa kapiritan, minsan
sa kadikloman nin banggi, na minaarárog sainda an saindang mga sákop sa pagkolog asin sa pagsamsam sa mga taga oma, asin dai sinda nagkukúlang nin mga padahelanan; bakó saindang sinanglitan an pagsadiri; dai pa nahahaloy sa Calamba sinalákat, ominaragi sa bintaná, su harong nin sarong matoninong na namamanwaan na pinagkakautangan kan pamayo, asin mga útang na boot; daing aman, an tawo; kun nagkakaipong linigan an cuartel o an harong minaruluwas
asin dinadarakop an gabós na dai nagpapakasúhay sainda asin pinapagtoroklós sa bilog na maghapon; muya ka pa nin iba? Sa laog kan pintakásing iniho dagos su mga sugal na ipinangalad, alágad mabangis nindang sinaringgawan an mga kaogmahan na itinotógot
kan may kapangyarihan nakita mo kun anong su sa
isip kan banwaan dapit sainda, anong saindang pinakinábang na lingawan ninda su saindang kaangotan asin maghalat sinda sa sandagan nin tawo? Ah, señor, iyo ini an saimong ináapod na pangataman sa kahusayan...!"
"Minaoyon ako na igwa nin mga karatan," an simbag ni Ibarra. "Alágad satúyá an mga karatan na ini huli sa kasabay na mga karahayan. Mangyayaring magkaigwa nin kakundian an kaayonan na ini, alágad, maniwala ka na huli ta natatakotan iniho, nasasagpong an pagdugang kan kabilangan nin mga maráot na tawo."
"Marhay pa sabihon mo an pagkatákot na ini iyo an minapadakúla kan bilang," an sagwé ni Elias. "Kan dai pa linálalang an kaayonan na ini, su mga tawong maliwag, maliban lámang sa nagkakapira, mga maraot, na tawo huli sa kagotoman, nagsasaralákay asin
