pagkadios.—Sa saiyang pagkaaki, kan pagal na sa pagtoklos
pakatapus nin sarong mayokod na pamanggi,
mahigda na sa daing datang higdaan sa pagpatingaytingay,
minakatorog na nagroromdom sa sarong nakahoyom na ladawan
na mapanghinapros. Dangan kan magorog su mga kamondoan asin
kan magpangagi su mga kadaihon, nagpakalipas su mga
taon asin ta dai dominatong su mapangrawitdawit na
ladawan, ibinugtak su saiyang isip sa sarong babayeng
marhay, mahigos, masilansikan, na makatao saiya nin
sadit na porong (36-a), magranga saiya sa kapagalan
sa pagtoklos asin pagtagaiwalon sya, — oho, pinagisip
nya an mga iriwal siring sa sarong kamongayahan!
Alagad kun napipiritan na maglagawlagaw sa manibaibang
bansa bako nang sa paghanap nin kayamanan kundi
kaginhawahan sa pagkabihay sa mga aldaw na natatada
pa saiya; kun nangangatorogan sa mga orosiposip kan
saiyang mga kahimanwa na haralé sa ibong kan
dagat, sominakay pasiring sa Filipinas. Baga
minaladawan sa saiyang isip an sarong abhawon na
mestiza, sarong magayon na daraga nin mga darakula na
mga matang maitom na napapatos nin sukla asin mga
silag na yamit pano nin mga brillante asin bulawan,
na nagdodolot saiya kan saiyang pagkamoot kan saiyang
pagloba naotob na su saiyang pangatorogan tara hiniling
sya nin makahologan na paghiling kan mga daraga na
sa mga lunadan na pirak nagduduruman sa Luneta asin
sa Malecon. Alagad kan tangkas na sya, nawara su
mestiza o su india, asin sa daktlang kapagalan linalang
sa saiyang isip an ladawan nin sarong balo, sarong
makawiwiling balo. Kan makita nyang siring su saiyang
pangatorogan, inabot sya nin kamondoan, alagad huli ta
sya may kadikit na katutubong kadongan, nagsabi sa
saiya mansana: “Ito sarong pangatorogan kan saiyang
mga kaborongan sya nagpopolbo nin ginalpong na bagas,
pshé! kun kasal na sinda, ipapahalé nya; kaniguan
na mga kakorotan, alagad kaniguan man na gisi pando
nin sinursihan su saiyang levita; sarong gurang-gurang
na masinaginsagin, mapagbinootboot asin marigon, alagad
lalong marigon an pinaw, lalong mapagbinootboot
asin orog pang masinaginsagin, asin huli sa siring na
bagay ipinangaki syang mahamis an pangungugalé asin
siisay an nakakaaram? an mga ugalé binabaklé kan
pagkamoot; saralang marhay na mangastila, sya an
