na magpahayag na dai naghihiró an dagá; an siring mansanang katagá nin tataramon ginagámit sa kauswagan nin tawo. Malalaglag an nagkapirang mga boot, iaatang an ibang mga tawo; alágad anó man kaiyán; magpapadagos kan saiyang lakaw an Kauswagan, asin sa dugó kan mga magkapurukan masurublak nin mga bago asin mga masalinggáyang mga súpang.! hilinga! an Pahayagan mansana na minsan nganí boot lomakaw nin pasibog, dai nag-aaram minalákad man nin saró pasiring sa enotan; sagkod an mga dominico dai nakakadulag sa katogonan na ini, asin minaarárog sa mga jesuita, an saindang lubos na gáyong mga kaiwal, nagpipiriyesta sa saindang mga claustro, nagngapapatirindog nin mga saradit na teatro,
nagkokorompuso nin mga rawitdawit, huli ta, mantang dai sinda nagkukúlang nin isip minsan ngani naniniwalá sinda sa siglo XV, nagpapakasabot sinda na may katanosan an mga jesuita asin magkakaigwa pa sindang kabtang sa kaagahon kan mga aki pang banwaan na saindang mga tinorokdoán."
"Alinsunod saimo, minairiba sa Kauswagan an mga jesuita?" an nagtatakang hapot ni Don Filipo, "ano ta kinakalaban sinda sa Europa?"
"Sisimbagon ko ika siring sa sarong escolástico kaitong soanoy," an simbag kan pantás, na hominigdá giráray asin ta nagbalik su saiyang dating mapagtuyátuyang panglawog, "sa tolong bagay makakasabay an Kauswagan; mangenot, omábay, pumahuri, an mga énot nagkakaranoró kaiyan an mga ikaduwa nangagsisipabayang dararahon kaiyan, asin an mga huri pinaggogoróyod, asin sa mga ini kabirilang an mga jesuita. Boot ninda na sinda na an magpalakaw kaiyán, alágad huli ta nakikita nindang makosog asin igwa nin ibang mga liyab, minapahonod, pinagmarahay nindang sumonod ki sa magkabaratayan sinda o magkawaralat sa táhaw nin dalan sa kadikloman. Ngunyan, kita, digdi sa Filipinas, naglakaw sa laog nin dai kumulang sa tolong siglo sa likod kan carro; pahangá kitang magpoón nin pagluwas sa Edad Media, nin huli kaini an mga jesuita, na mga pasibog sa Europa, kan hihirilingon maghalé digdi, iyo an mga ladawan kan Kauswagan; útang sainda kan Filipinas an nagmomondag na saindang ádal, an mga Ciencias Naturales kalag kan siglo XIX siring sa mga dominico an Escolaticismo, gadan na minsan habó si Leon
