asin iba pa, huli ta nagpapakumpisal ako sa lambang sarong nabubuhay; nangaglilikay na gayo na magkulang sinda sa saindang katongdan. Magsabi si Santiago na kagsadiri kan harong, kun ako nagpuputik; dakol siya duman na daga asin duman kami naging magkatood. Tara, makikita mo kun ano an indio; kun paghalé ko pahanga akong ibanhan nin nagkapirang magurang na babaye asin nin nagkapira man na mga hermanos terceros, dangan pang duwang polong taon ako duman!”
“Alagad dai ko nasasabotan kun anong labot kaiyan sa paghalé kan monopolio (9) kan tabako!” an simbag kan bulaw su buhok na nagkaigwa nin bahigay (10) sa pakataram alintanang may liniligok na sarong kopitang Jerés su franciscano.
Sa makuring pagtaka, kun haros mabotsan ni Fray Damaso su kapot na copa. Sa kadikit na horas ipinotitok su saiyang mata duman sa hagbayon asin.
“Ano? ano?” hominagayhay sa makuring pagtaka. “Mangyari daw na dai iyan mamangnohan na malinaw siring sa liwanag? Dai mo nakikita, aki nin Dios, na an bagay na siring nagtatao nin katibayan na sarong kamangmangan an mga pagbabagong ginigibo kan mga nagkakapot kan pamahalaan?”
Ngunyan iyo man an namongnan su bulaw su buhok, lalong kominorondot su kiray kan teniente, nagparakirikiri su saday na baga pinatubigan okun dai man si Fray Damaso. Pinagmarhay kan dominico na talikondan sinda gabos.
“Naniniwala ka...?” nakapaghapot man giraray su hagbayon asin pinilawan su fraile.
“Ano naniniwala ako?! Siring kan paniwala ko sa Evangelio! an filipino talagang mga daing kagalangan!”
“!Ah! patawada ako kun maagawan ko ika kan saimong tataramon,” an sabi kan hagbayon na pinahababa su tingog asin ihinoroharani su saiyang tukawan; “may itinaram kang nakapukaw kan sakong kamuyahan. Ano talagang danay sa taga digdi an siring na kahogakan, o an nangyayari su sabi nin sarong viajero na dayuhan, na tinatahoban niyato an siring na kahogakan an rogaring tang pagkahogakon, an satong kaabalahan asin an satong palakaw dapit sa mga daga na satong nasasakopan.” Nasambit pa niya an iba na mga
